Sensorische Informatieverwerking
Bij sommige mensen werken de zintuigen niet goed samen. En dat heeft invloed op het gedrag. Anderen kunnen dat gedrag misschien als vreemd ervaren. Maar in werkelijkheid krijgt zo iemand de informatie over de wereld, prikkels, anders binnen. Prikkels komen sterker binnen, of juist minder sterk. Als gevolg daarvan reageer je anders op je omgeving. Dit noemen we ook wel een sensorisch informatieverwerkingsprobleem.
S.I. Therapeuten
Binnen ons team Behandeling zijn een aantal behandelaars opgeleid tot S.I. therapeut, gespecialiseerd in Sensorische Informatieverwerking. Zij kijken hoe de zintuigen van een cliënt samenwerken en of dat er over- of ondergevoeligheden zijn. Dat gaat van ruiken en horen, tot evenwicht en bewegingsmogelijkheden. Hoe houd je bijvoorbeeld een beker vast, besef je waar je voeten zitten? De zintuigen kunnen bepalen hoe we ons voelen en hoe we ons gedragen. Waar wordt iemand paniekerig of bang van, en welke zintuiglijke prikkels maken dat een cliënt rustiger wordt?
Onze therapeuten doen onderzoek op de woning en op de dagbesteding. De S.I. therapeuten adviseren vervolgens over hoe het dagelijks leven van een cliënt aangepast kan worden aan zijn of haar specifieke gevoeligheid voor prikkels. Zo is het soms goed om een rustige basis te hebben in de woning. Denk hierbij aan zo min mogelijk decoratie en muziek binnen een woning, of specifieke accenten in de woning, passend bij de cliënt. Zo kunnen we de leefwereld van een cliënt vergroten. Hierbij is ook de samenwerking tussen de verschillende expertises van het team Behandeling erg belangrijk.
Medewerkers scholen
De therapeuten van S&L Zorg verzorgen cursussen voor medewerkers om hen de prikkelverwerking bij cliënten te leren herkennen, en hoe hiermee om te gaan. Dit gebeurt in de vorm van spel en voorbeelden uit ons eigen dagelijkse leven. Draag jij bijvoorbeeld graag kleurrijke kleding, of houd je van het strand en bijbehorend zand? Zo leren medewerkers zintuigen en prikkels te herkennen en te begrijpen. Aangevuld met theorie krijgen medewerkers een basis mee om cliënten te kunnen ‘lezen’ en te begeleiden in hun prikkelbehoefte.
Belevingstheater
Regelmatig wordt er bij S&L Zorg een belevingstheater georganiseerd. Deze activiteit is gericht op het contact maken met cliënten en het zoeken naar de, soms beperkte, mogelijkheden die ze daar nog voor hebben. Er wordt gewerkt met thema’s. Zo kan het thema strand worden uitgebeeld. Op het podium staat een decor geheel in het thema. Met de verschillende voorwerpen uit het decor gaan de begeleiders vervolgens zintuigen prikkelen. Cliënten proeven van een ijsje, voelen aan zand en ervaren de wind met een ventilator. Dit gebeurt in de vorm van individuele interactie. Elke cliënt krijgt ieder voorwerp aangepast aan zijn of haar mogelijkheden gepresenteerd. Prikkelgevoelige cliënten worden bijvoorbeeld zacht heen en weer gewiegd in de rolstoel, terwijl een prikkelzoekende cliënt extra harde wind krijgt. Pas als iedereen is geweest, sluit het theater. De groep cliënten is altijd een mix, er worden geen theaters georganiseerd voor alleen maar prikkelgevoelige cliënten bijvoorbeeld. Het draait om het inspelen op de cliënten die er zijn, en de ruimte in te richten op alle cliënten.
Prikkelvoorbeelden
In dit artikel hebben we het over prikkels, de invloed van zintuigen, maar waaraan kun je dan denken? Hieronder daarom nog enkele voorbeelden.
Problemen met aanraking, de cliënt:
– raakt van streek tijdens verzorging, zoals tandenpoetsen en douchen;
– vermijdt lopen op blote voeten, vooral in het zand;
– raakt voortdurend bepaalde voorwerpen of mensen aan;
– krimpt ineen als hij wordt aangeraakt.
Problemen met beweging en evenwicht, de cliënt:
– wordt angstig als zijn voeten van de grond komen;
– is bang voor hoogtes en om te vallen;
– zoekt beweging op, zoals het voortdurend rond willen draaien en bewegen.
Problemen met visuele informatie, de cliënt:
– is snel afgeleid door visuele informatie;
– heeft een hekel aan fel licht.
Problemen met gehoor, de cliënt:
– heeft een hekel aan onverwachte, harde geluiden, zoals brommers, een stofzuiger of kinderen;
– houdt handen over de oren om deze te beschermen tegen geluid;
– is snel afgeleid door geluiden in de omgeving;
– kan niet werken als er achtergrondgeluiden zijn;
– lijkt niet te reageren op geluiden;
– geniet van vreemde geluiden, maakt graag harde geluiden.
Problemen met smaak en geur, de cliënt:
– eet alleen voedsel met bepaalde smaken;
– beperkt zich tot voedsel met een bepaalde structuur of temperatuur;
– toont sterke voorkeur voor bepaalde geuren en smaken;
– kauwt of likt aan niet eetbare voorwerpen.
Bureau van de glimlach
De bel gaat en er staat iemand voor de deur met een grote, rode neus. Een blik van blijdschap, een beetje spannend. Maar uiteindelijk is het wel heel erg leuk. De Contactclowns van Bureau van de Glimlach komen op bezoek.
Muziek, geur en spel met verschillende voorwerpen geven de cliënten een bijzonder moment met speciale aandacht. Met doeken kan een cliënt de wind door zijn haren voelen, en met een emmer die omvalt kan soms een hele groep een kwartier zichtbaar genieten.
Vier jaar geleden zijn Elly Jacobs (clown Dot) en Peter Plasmans (clown Pum) gestart met hun bedrijf. Beiden hebben een achtergrond in de verstandelijke gehandicaptenzorg. Elly: “We kregen een keer een workshop van een clownsechtpaar, als teamactiviteit. Zij vroegen achteraf aan mij of dat ik het al vaker had gedaan, ze vonden mij zo natuurlijk spelen. Daardoor werd ik enthousiast om er meer mee te doen, maar dat wilde ik wel met Peter. Qua humor zaten we al op één lijn. Tijdens onze diensten werd er vaak gelachen en toneelspel lag ons wel. Na een opleiding tot contactclown gevolgd te hebben, zijn we ons eigen bedrijfje gestart. Het voelde vanaf het begin goed, het gaat als vanzelf tussen ons.”
Peter: “We stappen al als clown in de auto. Zodra onze rode neus op gaat, zitten we in onze rol, ook als we met zijn tweetjes zijn.”
“De cliënten hebben altijd de regie. De één start afwachtend, terwijl een ander direct meedoet. Het is juist de uitdaging de afwachtende cliënten mee te krijgen, linksom of rechtsom, zoekend naar de voor hen fijnste manier”, vult Elly aan. “De samenwerking met de cliëntbegeleiders is ook erg belangrijk voor ons. Zij kunnen van tevoren duidelijk aangeven waar cliënten wel of niet van houden. Terwijl wij tijdens ons spel misschien ontdekken dat juist ook lage tonen prettig klinken voor een cliënt in plaats van alleen maar de hoge tonen.”
“We werken met jong en oud, bij mensen met dementie en psychische problemen, maar vooral ook mensen met een verstandelijke beperking. Iedereen bij wie wij op bezoek komen is verrast. En door de improvisatie en vele spullen die we bij hebben kunnen we heel veel. Zo hebben we ook altijd een zilveren koffer met een verrassing bij. Een van ons weet wat erin zit, de ander, en de rest in de ruimte, niet. Dat is zo leuk voor de afwisseling, ook voor onszelf”, aldus Peter.
Elly: “Het is zo mooi om te zien als een cliënt opbloeit tijdens je bezoek. En dan de dankbare reacties van familie. Families die hun demente moeder weer zien zingen zoals vroeger, of hun zoon zien stralen tijdens zijn moment. Alles draait om contact met mensen, aanvoelen en aansluiten. Je krijgt zoveel energie van dit werk.”
