Bijna al onze cliënten worden in meerdere of mindere mate beperkt in hun vrijheid. Voor sommige cliënten maken wij bijna alle keuzes. Soms is dat heel hard nodig, maar vaak ook niet…
In 2014 zijn we gestart met het project Regie op eigen Leven. Meer vrijheid, meer eigen keuzes voor onze cliënten. Soms zijn de stappen klein, maar altijd juist belangrijk. In dit artikel noemen we een aantal voorbeelden van Regie op eigen Leven en vertellen we hoe we bij wetenschappelijk onderzoek op dit terrein betrokken zijn.
Zorgplanbespreking met cliënt
Vroeger werden cliënten vaak niet meegenomen naar zorgplanbesprekingen. Dat lijkt wellicht logisch, zeker als de cliënt het gesprek niet kan volgen. Toch hebben we dat omgedraaid. Alleen al door de aanwezigheid worden er nu met regelmaat vragen gesteld, en zoeken we naar andere manieren om de mening van de cliënt te achterhalen.
Levensboek
Soms maken familieleden levensboeken. Ze beschrijven hierin wat iemand in zijn leven heeft meegemaakt, was er vroeger thuis een huisdier, welke liedjes vindt iemand leuk, etc. De levensboeken helpen de begeleiders, maar ook familie en vrijwilligers bij het gesprek met een cliënt en bij het nemen van besluiten die aansluiten op de wens van de cliënt.
Zelf kiezen waar en hoe laat je eet
Als je behoorlijk zelfstandig woont en zelfs elke dag naar je werk gaat, is het wel vreemd dat je op een bepaalde tijd aan de eettafel met je huisgenoten moet eten. Daarom maken sommige cliënten nu hun eigen keuze en eten ze gezellig met huisgenoten in de huiskamer of rustig op hun eigen kamer.
S&L Zorg voorloper in regie op eigen leven?
Toen we in 2014 begonnen met Regie op eigen Leven was S&L Zorg één van de voorlopers op dit gebied. Nu is de hele zorgmarkt een stuk verder en leren de diverse zorgverleners van elkaar om de regie steeds verder te verhogen.
Niet de wens van de ouder of begeleider, maar die van de cliënt centraal!
Vroeger begon de dienstverlening van S&L Zorg met goed luisteren naar de verwanten. Ook werd er gekeken wat er vanuit de organisatie aangeboden kon worden om de zorg zo optimaal mogelijk in te richten. Tegenwoordig starten we bij de wens van de cliënt. Dat is niet altijd eenvoudig, zeker niet als de cliënt zelf een hele andere wens heeft dan de verwanten of een wens heeft waaraan de organisatie niet of heel moeilijk kan voldoen. Toch gaan we de uitdaging steeds aan om de wens van de cliënt te kennen en er zoveel mogelijk aan te kunnen voldoen.
Picto’s om een keuze te kunnen maken
Kiezen geeft soms een enorme vrijheid. Bij S&L Zorg werken o.a. de logopedisten met een heel doordacht pictosysteem. Met afbeeldingen maken we voor cliënten duidelijk wat iets is, wat we gaan doen of waaruit er gekozen kan worden. Hoewel er een heel systeem achter zit, ziet het er in de praktijk heel eenvoudig uit. Cliënten die voorheen voor een TV gezet werden als ze eigenlijk naar buiten wilden, kunnen nu wel zelf hun keuze maken.
Zelf je lamp aan of uit doen is ook regie op eigen leven
Of je zelf je lamp aan of uit wilt in je kamer lijkt een heel eenvoudige handeling, toch is dat niet voor iedereen zo. Met een snoezellamp is er een cliënt bij S&L Zorg die tegenwoordig zelf zijn lamp aan en uit kan doen. Hij kan met picto’s kiezen of hij wil spelen, televisie wil kijken of muziek wil luisteren. Voorheen werden die keuzes door zijn begeleiders of verwanten gemaakt.
Als je cliënten meer regie wilt geven, moet je dingen gaan uitproberen. Gewoon kijken of het werkt. Karin de Geus is naast haar werk in de nachtzorg ook onderzoeker bij S&L Zorg en betrokken bij wetenschappelijk onderzoek in samenwerking met Tranzo, het wetenschappelijk centrum van Tilburg University. We vragen haar om het onderzoek naar meer regie eens uit te leggen.
“Het onderzoek dat we hebben uitgevoerd was kwantitatief en deels kwalitatief, maar wel kleinschalig. We hebben twee groepen begeleiders vragenlijsten laten invullen met diverse vragen over Regie op eigen Leven. Een voorbeeldvraag is: vind je dat mensen met een verstandelijke beperking mogen trouwen? Eén van de twee groepen is in de periode erna gewoon op de normale wijze verder gegaan met het werk. De andere groep kreeg intensieve begeleiding in het bevorderen van meer Regie op eigen Leven. Bij heel veel situaties werd stilgestaan. Is er sprake van maximale keuzevrijheid? Kan de keuzevrijheid vergroot worden? In dit traject accepteren we alleen een nee, als het echt niet anders kan.”“Na een bepaalde tijd hebben we de twee groepen weer vragenlijsten voorgelegd. Ik kan wel stellen dat op zo’n vraag over trouwen er meer mensen ja als antwoord gaven na afloop van de proef.”
Het onderzoek vindt plaats in samenwerking met Tranzo – Tilburg University. Het onderzoek bekijkt specifiek de verandering in de houding en het gedrag van de begeleiders en kijkt naar veranderingen in keuzemogelijkheden van cliënten. “Weet je wat mij mooi lijkt in de toekomst? Mensen met een beperking die opgenomen worden in het bestuur van de zorgorganisatie. Onmogelijk? Het is in ieder geval na dit onderzoek bespreekbaar!”, sluit Karin lachend haar verhaal af.
