Bij S&L Zorg is slaap een belangrijk thema. Het doet veel met het functioneren, het gedrag en de gezondheid van onze bewoners. Om dit beter toe te lichten, nemen Marsha en Renske mij mee in het verhaal van bewoonster Francien. “Francien is iemand die pieken en dalen heeft als het gaat om slaap. Er zijn perioden dat ze heel goed slaapt en vervolgens slaapt ze weer een periode slecht. Dan wordt ze een aantal keer per nacht wakker, raakt ze in paniek en roept ze de nachtdienst. Soms helpt het als zij haar toespreken via het uitluistersysteem, maar vaak heeft ze dan iemands nabijheid nodig om tot rust te komen”, zo omschrijft Marsha het slaapprobleem van Francien.
Niet alle opties werken
Gelukkig bestaan er tegenwoordig allerlei innovaties om de nachtrust te verbeteren of om de tijd ‘s nachts te verduidelijken voor onze bewoners. “Maar wat ook meespeelt is dat Francien nagenoeg blind is. Ze ziet niet wat dag of nacht is, het is voor haar altijd donker”, vertelt Renske, zorgcoördinator van Francien. Marsha: “Klopt, dat maakt het erg lastig. Tegen andere bewoners kun je zeggen dat wanneer het donker is, het nog nacht is. Of je kunt ze laten weten dat als het op de klok 7.00 uur is, de vroege dienst aanwezig is en de ochtend is aangebroken. Maar goed, bij Francien gaat dat dus helaas niet.”
Multidisciplinair samenwerken
Er moest dus een andere manier bedacht worden om ervoor te zorgen dat Francien beter sliep. “We zijn hiervoor multidisciplinair gaan samenwerken. Renske was betrokken als zorgcoördinator, ik als gedragsdeskundige en lid van het expertteam slaap, de arts op het gebied van medicatie, de fysio- en ergotherapeut op het gebied van bewegen en ook de nachtdienst was nauw betrokken. Eerst zijn we gestart met simpele aanpassingen. Zo zijn we in 2018 begonnen met het vervangen van gewone koffie door cafeïnevrije koffie en hebben we later nog een verzwaringsdeken en een hoefijzerkussen geprobeerd. Dit ging even goed, maar daarna waren we iedere keer weer terug bij af. Daarom zijn we gaan kijken naar de medicatie van Francien. We hebben bepaalde medicatie afgebouwd destijds. Hierdoor zou ze alerter zijn overdag. De fysio- en ergotherapeut bekeken vervolgens met welke activiteiten we haar nog meer zouden kunnen prikkelen. Ook zijn we tijdelijk gestart met slaapmedicatie. Dit samen zou ervoor zorgen dat ze ‘s avonds meer moe was en beter zou slapen. Maar helaas hielp alles maar voor korte duur”, legt Marsha uit.
Acti- en NightWatch
In 2020 is besloten om de actiwatch, die het expertteam slaap destijds heeft aangeschaft, in te zetten. “Een actiwatch is een horloge dat bewegingen en verlichting van slaap overdag en ‘s nachts meet. We zagen een aantal keer per nacht grote uitschieters qua beweging. We dachten toen dat Francien ‘s nachts misschien epileptische aanvallen kreeg. Om dit verder te onderzoeken, hebben we de NightWatch ingezet in combinatie met een camera. De NightWatch is een horloge dat een signaal naar de nachtdienst stuurt als het een epileptische aanval constateert. De nachtdienst kan op zo’n moment meteen via de camera zien of ze inderdaad een epileptische aanval heeft. Maar ook dat bleek niet het geval”, vertelt Marsha.
Nog dieper in het dossier
Het waren dus puur paniekaanvallen waardoor Francien wakker en erg beweeglijk werd. Toen verschillende medische zaken uitgesloten waren en allerlei praktische manieren ook niet hielpen, kwamen de disciplines al snel achter de meest aannemelijke verklaring voor de paniekaanvallen. Renske: “Deze kreeg ze van het alleen zijn. Als ze wakker werd en merkte dat ze alleen was, dan was dat reden voor paniek. Zodra ze dan iemand hoorde of iemand bij haar kwam was ze gerust en kon ze weer slapen. Als zorgcoördinator ken ik Francien haar levensverhaal. Ook dat is belangrijk om achter bepaald gedrag te komen. Toen we wisten dat het lag aan het alleen zijn, kon ik dit al snel koppelen aan haar verhaal. Ze woonde namelijk jarenlang met haar moeder die haar veel nabijheid bood, ook in de nacht. Ze was ‘s nachts geborgenheid gewend en miste deze nu.”
We zijn hiervoor multidisciplinair samen gaan werken.
Somnox
Dezelfde geborgenheid bieden is geen optie. Wel is geprobeerd deze geborgenheid na te bootsen. “We zijn hiervoor gestart met de Somnox. Dit is een soort slaaprobot in de vorm van een wat zwaarder kussen die een ontspannende werking heeft. Dat komt doordat de Somnox met je mee ademt. Dit vindt ze erg fijn, want ze heeft er nu al twee jaar plezier van”, vertelt Renske. Marsha vult aan: “We hebben Francien meegenomen in de introductie van haar Somnox. Ze mocht ‘m zelf een naam geven en noemde haar Truus. Vervolgens legden we uit dat Truus lekker met haar ging slapen en lieten we haar de ademhaling van Truus voelen. Hierdoor ontspande ze gelijk.” Gelukkig gaat het met de Somnox al een heel stuk beter, al is er nog wel een lange weg te gaan. “De Somnox gaat vaak vanzelf uit en dan lukt het Francien niet om ‘m zelfstandig terug aan te zetten. Dat is wel een nadeel, want dan wordt ze soms alsnog wakker. Dit gebeurt overigens ook nog weleens als de Somnox gewoon aanstaat. We blijven dus vanuit de verschillende disciplines en het expertteam slaap onderzoek doen naar de nachtrust van Francien. In de hoop dat ze ooit hele nachten rustig doorslaapt”, aldus Marsha.
Expertteams
Bij S&L Zorg hebben we verschillende expertteams, waaronder het expertteam slaap. Een expertteam bestaat uit specialisten uit de organisatie die onze medewerkers ondersteunen een expert te worden binnen een bepaald thema. Zij verdiepen zich in een onderwerp, volgen cursussen, kijken bij andere zorgorganisaties en delen kennis, vaardigheden en inzichten met hun collega’s.
