“Via LACCS kregen we beter inzicht hoe cliënten in het leven staan. Bij onze bewoners zie je aangeleerd gedrag: ze trekken hun jas aan, omdat we naar buiten gaan. Dat is logisch in de winter. Er zijn bewoners die ook in de zomer hun jas aan willen of met een dikke pyjama in bed willen liggen. Dat zijn ze zo gewend. Ze begrijpen niet waarom je een jas draagt. Binnen LACCS onderscheiden we drie fases: de sensatiefase, de klikfase en de begrijpfase. Een groot deel van onze bewoners onderneemt geen actie. Ze wacht op de actie van de begeleider. Die actie is voor hen een “sensatie”. We proberen nu van elke actie een sensatie te maken door ze te betrekken bij de actie, hoe klein die ook is.
“We proberen van de kleine dingen een sensatie te maken.”
Activiteiten
Binnen de belevingsgerichte activiteiten wordt gebruik gemaakt van alle zintuigen: zien, ruiken, voelen, proeven en horen. “Je kunt er grote activiteiten bij bedenken, maar wij proberen van de dagelijkse dingen een sensatie te maken. Vroeger schonken we voor bewoners hun koffie in de keuken in en gaven hen hun volle beker. Tegenwoordig doen we dat anders. We maken koffie in de keuken waar bewoners kunnen meekijken. We zetten de koffiepot en de lege mokken op het karretje. Dat komt de huiskamer in. De bewoners komen allemaal rond de tafel zitten. We bieden iedereen een eigen beker en vullen die voor de ogen van de bewoner. De bewoner ruikt en ziet de koffie. Als de koffie op is, is het aan de cliënt zelf of hij blijft zitten. Dit ritueel herhalen we elke dag. Zo doen we het ook met eten. Tegenwoordig eten we fruit om half drie. De begeleiders maken het fruit schoon waar de bewoner bij is. Er wordt bijvoorbeeld een appel geschild en de bewoner kan er zelf kaneel op strooien. Daarna gaat de appel in de magnetron. Zo ervaren de bewoners geur en smaak. We zien al verandering bij een aantal bewoners: als zij de kar met fruit zien, komen ze zelf aan tafel. En sommigen schenken nu zelf hun koffie in. Echte klik dus.”
Eigen keuzes
Gerda vertelt gedreven verder dat bewoners nu veel meer gevraagd wordt om eigen keuzes te maken. “We vragen nu wat cliënten willen drinken, en dat levert leuke ontdekkingen op. Een bewoner die altijd ranja kreeg, vroeg nu om koffie. Dat blijkt hij heel lekker te vinden!”
Bimmen
Een ander voorbeeld van belevingsgerichte activiteiten is Bimmen: Bewegen In Muziek. Daar hebben begeleiders een cursus voor gevolgd. Voor de bewoners wordt muziek gedraaid. Deze muziek staat altijd op de voorgrond. Er is steeds dezelfde muziek bij een vast attribuut. Met speciale handschoenen raakt Gerda een bewoner aan op het ritme van de muziek. Ze begint bij de voeten en gaat zo rustig via de benen naar boven. Gerda voert hierbij enige druk uit. De bewoner mag zelf aangeven wat hij prettig vindt. “In het begin moesten bewoners hier aan wennen, maar nu mag ik steeds verder. Ze geven zelf aan of ik naar de armen mag. Bij sommigen ga ik naar de schouders en dan geef ik ook een aai over hun hoofd! Dat vinden ze heel fijn.” Deze massage en vaste muziek zijn zes weken lang herhaald. Daarna wordt er gewerkt met een ander attribuut, bijvoorbeeld een doek bewegen op de maat van de muziek.
Dagbesteding op de woning
Vanwege corona kon de dagbesteding voor sommigen niet meer plaatsvinden op de groepen. Die wordt nu gegeven in de woningen. Om aan te geven dat het dagprogramma begint, start ze steeds met een beginliedje van Dirk Scheele. Zo heet ze iedereen welkom en raakt daarbij de bewoners even aan. Ze heeft een weekprogramma voor de groepsactiviteiten: op maandag muziek, op dinsdag wandelen met vrijwilligers, op woensdag een kookactiviteit, op donderdag Bimmen of de Qwiek-up. Dit is een beamer die een grote plaat op de wand kan projecteren, bijv. een bos. En op vrijdag sluit ze vaak af met klankschalen.
In de klikfase wordt er al meer van de bewoner gevraagd. Momenteel wordt geprobeerd om het aantal klikjes aan elkaar te breien. “Niet te lang, na twintig minuten is de concentratie weg“, vertelt Gerda. Als ze nu eiersalade maakt, dan helpen bewoners haar. “Tuurlijk gaan er dan eieren bij het koken kapot, maar dat is niet erg. De bewoner heeft zo een eigen beleving.”
Expertteam
Het is de bedoeling dat binnen S&L Zorg belevingsgerichte activiteiten verder ontwikkeld worden. Er is een team voor in het leven geroepen dat elke maand op intranet filmpjes plaatst van activiteiten. “We zijn nu bezig om bewoners te betrekken bij het kiezen van hun lunch. Dat ze zelf hun boterham smeren en kiezen wat ze erop willen. Niet meer de klaargemaakte boterhammen.” “Ik probeer in het hoofd van de bewoner te kijken. Ik vraag me steeds af: Hoe zou ik het vinden om 24 uur per dag met dezelfde mensen in een woning te zijn? Er niet uit te kunnen? We willen de bewoner zoveel mogelijk eigen regie geven, binnen grenzen.”
